به گزارش پژواک بوشهر؛ در دومین رویداد جام رسانه امید، حسن سالاریه با مرور مسیری چهار دههای، تصویری روشن از جهش صنعت فضایی ایران ارائه کرد؛ مسیری که از دل جنگ تحمیلی آغاز شد و امروز به نقطهای رسیده که کشور آماده پرتاب همزمان چند ماهواره و ورود جدی به اقتصاد فضایی است.
از دل جنگ تا آستانه فناوریهای پیشرفته
حسن سالاریه، رئیس سازمان فضایی ایران، در دومین رویداد جام رسانه امید با لحنی روشن و تحلیلی، خط زمانی صنعت فضایی کشور را مرور کرد. او گفت: «صنعت فضایی ایران از دوران جنگ تحمیلی و با رشد صنعت موشکی و توسعه قطعات الکترونیکی آغاز شد و اکنون به مرحلهای رسیده است که توان تولید ماهوارههای سنجشی با دقتهای بالای یک متر را داریم.»
این جمله مقدمهای بود بر داستانی طولانی؛ داستان صنعتی که از دل ضرورتهای دفاعی، زیر فشار تحریمها و با محدودیتهای فناورانه شکل گرفت اما امروز با اعتمادبهنفس از ورود به رقابتهای جدی جهانی سخن میگوید. روایت سالاریه نشان میداد که اگرچه نقطه آغاز این مسیر، جنگ و نیازهای دفاعی بود، اما ادامه آن بر دوش نهادهای علمی، دانشگاهی و پژوهشی قرار گرفت؛ بستری که امروز محصول آن به فناوریهای پیچیده و استانداردهای جهانی نزدیک شده است.
چشماندازی جهانی؛ از جنگ سرد تا اقتصاد فضا
سالاریه در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد که مسیر صنعت فضایی تنها در ایران، بلکه در جهان نیز مسیری پرپیچوخم بوده است. او توضیح داد: «از رقابتهای فضایی دوران جنگ سرد بین شرق و غرب تا پروژههای مدرن اقتصادی و راهبردی امروز، نگاه جهانی به فضا از یک ابزار اقتداری به صنعتی با اهمیت اقتصادی و سیاسی تغییر کرده است.»
این اشاره، روایت را از سطح ملی به میدان جهانی میبرد؛ جایی که فضا دیگر تنها صحنه قدرتنمایی ابرقدرتها نیست، بلکه یکی از پولسازترین صنایع قرن ۲۱ شده است. در واقع سخنان او نشان میداد که ایران برای حضور مؤثر در این بازار جهانی باید نه فقط قدرت فناورانه، بلکه چرخه کامل اقتصادی–صنعتی فضا را تکمیل کند.
دهه هشتاد؛ سالهای شکلگیری هویت فضایی ایران
او ادامه داد: «سازمان فضایی ایران در دهه هشتاد شمسی با هدف مدیریت کلان بخش فضایی و سیاستگذاری ایجاد شد و پروژههای متعددی در دانشگاهها و مراکز تحقیقاتی تعریف شد که محصول آن ماهوارههایی همچون شریف، پیام، نوید، فجر و سفر بوده است.»
اما روایت سالاریه در اینجا متوقف نمیشد. او تأکید داشت که این ماهوارهها اگرچه در نگاه برخی، پروژههایی ابتدایی بودند، اما در حقیقت نقش “مدرسه ملی” صنعت فضایی ایران را بازی کردند؛ جایی که نسل نخست مهندسان فضایی ایران تجربههای واقعی کسب کردند، شکست خوردند، اصلاح کردند و در نهایت چرخه تولید ماهواره را آموختند.
این سالها، بهنوعی دوره «تمرین ملی» برای رسیدن به توان امروز بود؛ تواناییای که در ادامه سخنانش از آن رونمایی کرد.
سه پرتاب همزمان؛ اعلام یک فصل تازه
سالاریه خبر داد: «به زودی سه ماهواره سنجشی به طور همزمان پرتاب خواهد شد: ماهوارههای ظفر ۲، پایا و کوثر با دقت تصویربرداری پانزده تا پنج متر.»
اما آنچه او به زبان نیاورد –و در چهرهاش پیدا بود– این است که چنین اتفاقی تنها یک پرتاب نیست؛ بلکه نماد بلوغ فنی و سازمانی کشور است. پرتاب همزمان سه ماهواره یعنی:
- صنعت به مرحله تکرارپذیری تولید رسیده
- زیرساختهای پرتاب پایدار شدهاند
- و هماهنگی میان طراح، سازنده و پرتابگر به استاندارد عملیاتی نزدیک شده است
این نقطهای است که بسیاری از کشورها حتی با بودجههای کلان به آن نمیرسند، زیرا نیازمند یک شبکه کامل صنعتی است، نه صرفاً توان ساخت یک ماهواره.
پرتابگرها روی سکوی اعتماد
وی ادامه داد: «پرتاب ماهواره نور ۳، راهاندازی پایگاه فضایی چابهار و پرتاب موفق ماهوارهبر صد قائم، ظرفیت پرتاب ماهواره با سوخت جامد و مایع را در کشور افزایش داده است.»
پشت این جمله کوتاه، مفهومی کلیدی پنهان است: استقلال در پرتاب.
در دنیای امروز، داشتن ماهواره بدون توان پرتاب، شبیه داشتن خودرو بدون سوخت است. توان پرتابگرهای بومی یعنی ایران میتواند برنامه فضایی خود را بدون وابستگی به کشورهای دیگر و بدون انتظار برای نوبت در پایگاههای خارجی دنبال کند.
پایگاه فضایی چابهار نیز به دلیل موقعیت جغرافیاییاش در مدارهای خاص، برگ برندهای استراتژیک محسوب میشود؛ سکویی که میتواند پرتابهای آینده ایران را به مدارهای متنوعتری ببرد.
بخش خصوصی؛ موتور شتابدهنده عصر جدید
سالاریه سپس وارد حوزهای شد که شاید مهمترین فصل آینده صنعت فضایی کشور باشد. او گفت: «ورود بخش خصوصی به صنعت فضایی، انعقاد قراردادها و اجرای پروژههای منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی، موجب افزایش رقابت، سرعت ساخت ماهواره و اقتصادی شدن حوزه فضایی در ایران شده است.»
در روایت او، بخش خصوصی دیگر یک بازیگر حاشیهای نیست؛ وارد زمین اصلی شده است.
این ورود چند پیام واضح دارد:
- پروژهها شتاب میگیرند
- نوآوری افزایش مییابد
- هزینهها مدیریت میشود
- و صنعت فضا از یک حوزه صرفاً راهبردی، به یک بازار اقتصادی واقعی تبدیل میشود
منظومه ماهوارهای شهید سلیمانی نیز یک نشانه روشن از تغییر مقیاس پروژههاست؛ از ساخت یک ماهواره، به ساخت دهها و صدها ماهواره کوچک و شبکهای.
چشماندازی فراتر از مدار زمین
در پایان، سالاریه مسیر آینده را چنین توصیف کرد: «ایران در مسیر توسعه اکتشافات فضایی، زیستفضا و استفاده از منابع فضا برای اهداف اقتصادی و راهبردی، پیشرفتهای قابل توجهی داشته و این روند در سالهای آینده نیز ادامه خواهد یافت.»
اما معنای عملی این جمله چیست؟
یعنی ایران بهتدریج در حال ورود به حوزههایی است که زمانی فقط در فیلمهای علمی–تخیلی دیده میشد:
- پژوهشهای زیستی در فضا
- بررسی منابع فضایی
- توسعه فناوریهای سفرهای مداری و بینمداری
- و مشارکت در اقتصاد چندصدمیلیارددلاری فضا
اینها هدفهای دور نیستند؛ مسیرهایی هستند که با تثبیت توان پرتاب، تولید ماهواره و ورود بخش خصوصی، اکنون در دسترس قرار گرفتهاند.
