به گزارش پژواک بوشهر؛ سال ۲۰۱۷ بود که دیکشنری Collins کلمه‌ی Fake News را به عنوان کلمه‌ی سال اعلام کرد. کالینز در توجیه این انتخاب توضیح دادند که کلمه‌ی Fake News در سال ۲۰۱۷ حضوری «فراگیر» داشته و بسیار به کار رفته است. این دیکشنری در تعریف فیک نیوز به دو نکته‌ی کلیدی اشاره می‌کند: نخست اینکه فیک نیوز از جنس اطلاعات نادرست است و دیگر اینکه شکل ظاهری آن شبیه خبر [های درست و واقعی] است.
اگر تعریف دیکشنری کالینز را بپذیریم، می‌توان گفت خبر جعلی یا اخبار جعلی هم که در فارسی به عنوان معادلFake News به کار می‌رود، انتخاب درستی است. چون جعل هم به معنای «ساختگی» است و به همین نکته اشاره می‌کند که «چیزی که اصل نیست، به شکلی ساخته شده و نشان داده می‌شود که با نسخه‌ی اصل آن اشتباه گرفته شود».
یک رسانه پیش از انتشار خبر باید به محتوای آن و میزان صحت خبر دقت کافی داشته باشد در غیر این صورت با انتشار یک خبر نادرست و نابجا آرامش روانی بخشی از جامعه که به هر نحو با موضوع در ارتباط هستند به هم می ریزد.
دسته بندی فیک نیوزها
انتشار اخبار فیک یا جعلی سه حالت دارد:
زمانی که خبر از اساس دروغ بوده و رسانه نسبت به انتشار آن اقدام می کند. در این حالت رسانه عامدانه به نیت تخریب و با آگاهی پیشین نسبت به ضربه زدن به افراد یا سازمان ذی نفع در خبر اقدام می نماید.
حالت دوم زمانی رخ می دهد که خود کانال منتشرکننده از درستی یا نادرستی خبر آگاهی ندارد. در اینجا دو موضوع مطرح می شود؛ یک اینکه تلاش خود را برای صحت سنجی از مخاطب نموده باشد و دوم اینکه سابقه رسانه در انتشار اخبار حساس چگونه است. طبیعتا رسانه ای که به دفعات اخبارش با تکذیبیه روبرو شده باشد نمی تواند خود را از اتهام فیک نیوز بودن مبرا کند!
حالت سوم انتشار اخبار درست اما با ظاهر افشاگری به نیت ضربه زدن به مخاطب خبر است. معمولا چنین موضوعی با عنوان اخلاق در رسانه یاد می شود. رسانه قرار نیست برای جذب مخاطب هر خبری به دستش می رسد را منتشر کند…
مطرح‌ترین مرجع فیک‌نیوز بوشهر!
در فضای رسانه ای بوشهر، یک رسانه‌نمای نوظهور به نام دریاکنار که سعی دارد خود را به جای دریاکنار قدیمی جا بزند، در صدر فیک نیوزها قرار گرفته است. تعداد قابل توجهی از اخبار این رسانه در سال اخیر با تکذیب روبرو شده و در واقع جعلی بوده است.
اولین خبر فیک این رسانه صاحب شدن نام کهنه‌رسانه قدیمی بوشهر در دوران مشروطه است که تاکنون هیچ سندی در اثبات آن ارائه نکرده است.
مروری بر اخبار فیک دریاکنار
در ادامه به بخشی از فیک نیوزهای دریاکنار اشاره می کنیم:
یکی از اخبار جعلی این رسانه در خصوص منع ادامه حضور مدیرکل فعلی اداره آموزش و پرورش استان بوشهر بود که توسط مراجع ذی صلاح تکذیب و اعلام شد طبق قانون ادامه حضور وی هیچ مانع قانونی ندارد.
یکی از انتقادات دریاکنار اهدا کارت هدیه به خبرنگاران در نشست خبری مدیرکل آموزش و پرورش به مناسبت هفته معلم بود که در واقع در دسته سوم فیک نیوزها قرار می گیرد. اصل اهدا صحیح است اما این اهدا به پاس قدردانی از خبرنگاران بوده و پیش‌تر هم سابقه داشته اما ریشه انتقاد طبق توضیح روابط عمومی این اداره باید در دعوت نشدن آن ها جستجو کرد.
یا مثلا دریاکنار از واگذاری مدرسه تاریخی گلستان یک موسسه عمومی غیردولتی با هدف فشار بر علی موحدی انتقاد می کند اما حقیقت این است که این مدرسه در دولت قبل توسط استاندار وقت به بطور رسمی و کتبی واگذار شده است.
در مصداقی دیگر این رسانه با انتشار خبری به نقل از جلالی در تاریخ ششم فروردین نوشته طرحی در مجلس در جریان است تا افراد بی حجاب از مواهب اجتماعی محروم شوند. در این مطلب از جریمه ۵۰۰ هزار تومان تا ۳ میلیون تومان گفته شده است. این خبر که نتوانست ذهن مردم را علیه مجلس و بشوراند و عصبانیت مردم را بر انگیزاند به فاصله یک روز تبدیل به دروغ جریمه ۳ میلیاردی شد تا با مقایسه با دیه ۹۰۰ میلیون تومانی اینگونه به اذهان تزریق شود که حجاب از جان مردم هم با ارزش تر است.
نمونه دیگری از فیک نیوز دریاکنار در این خصوص بود که در مرکز آموزش و پژوهش استان شخصی به نام احمد نوشیروانی با توجه به پایان ماموریت‌اش از جایگاه خود کنار رفت. نوشیروانی بر اساس قانون حداکثر می توانست ۵ سال مامور به خدمت شود اما وی ۲ سال بیشتر از حق قانونی خود در این مرکز مامور به خدمت بود و در آخرین مکاتبات صورت گرفته با اداره کل آموزش و پرورش استان نیز پاسخی برای موافقت با ادامه خدمت نوشیروانی دریافت نمی‌شود. رسانه دریاکنار در یک مطلب مدعی می‌شود خانم یکی از مدیران کل استانداری قصد دارد بجای نوشیروانی به این مرکز منتقل شود که سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان بوشهر بلافاصله دروغ پردازی‌های دریاکنار را تکذیب کرد.
دریاکنار در مورد دیگر خبری را به دروغ و بدون سند از اعتراض کارمندان دفتر سیاسی انتخاباتی استانداری بوشهر منتشر کرد که بلافاصله از سوی همان کارمندان تکذیب شد.
این رسانه در خبری دیگر مدعی ضرب و شتم یکی از عوامل هیئت تحریریه خود در شهرستان تنگستان به دلیل مطالبه گری شد که این خبر هم بلافاصله پس از بررسی پلیس تکذیب شد و فرمانده انتظامی شهرستان علام کرد: متاسفانه برخی رسانه‌ها بر اساس شنیده‌ها و بدون داشتن منبع موثق خبری، حادثه اتفاق افتاده برای این فرد را به فعالیت ایشان در فضای مجازی به عنوان یک فعال اجتماعی یا رسانه‌ای نسبت داده که در تحقیقات انجام شده از ایشان عنوان نمودند این اتفاق، هیچ ربطی به فعالیت من در فضای مجازی ندارد و اخباری که توسط رسانه‌ها منتشر شده، صحت ندارد.
نکته جالب در این خبر آن است که فرد مورد ضرب و شتم قرار گرفته که به ادعای دریاکنار از عوامل تحریریه این نشریه است، مطالب منتشر شده در رسانه خودی را تکذیب کرده است!
اهالی مطبوعات این حجم از فیک نیوز را آن هم در فضای رسانه ای استان بوشهر بی مثال می دانند و مشخص نیست چرا این رسانه که تحت یک شخص غیربومی مدیریت می شود تا این حد نسبت به انتشار اخبار جعلی تلاش می کند!
