به گزارش پژواک بوشهر؛ کارشناس ارشد روانشناسی با اشاره به بحران هویت در نوجوانی گفت: آگاهسازی خانوادهها، نقشآفرینی مدارس و توانمندسازی اجتماعی نوجوانان، اصلیترین راهکارها برای پیشگیری از این آسیب جدی به شمار میرود.
مجتبی دیلمی، کارشناس ارشد روانشناسی با اشاره به تجربههای خود در حوزه مشاوره خانواده و ازدواج، بحران هویت را مرحلهای اجتنابناپذیر در سیر رشد نوجوانان دانست و افزود: شدت و کیفیت عبور از این مرحله برای افراد متفاوت است؛ برخی نوجوانان این مسیر را با سهولت طی میکنند، در حالی که گروهی دیگر با چالشهای جدی روبهرو میشوند و حتی ممکن است این بحران بر روند تحصیلی، روابط اجتماعی و آینده آنان تأثیر مستقیم بگذارد.
وی گفت: در دوران کودکی، ارزشها و باید و نبایدها عمدتاً از والدین و مراقبان منتقل میشود. کودک بدون بازاندیشی همان الگوهای رفتاری محیط اطراف را میپذیرد. اما در دوره نوجوانی، تغییرات روانی و اجتماعی موجب میشود فرد به دنبال منابع تازه برای تعریف هویت خود باشد. مقایسه ارزشهای خانواده، مدرسه، رسانهها و فضای مجازی، همراه با تعامل با گروههای دوستان، نوجوان را در معرض چندگانگی قرار میدهد؛ چندگانگیای که انتخاب میان آموزههای والدین، نظام آموزشی و فشار همسالان را دشوار میسازد.
این کارشناس با بیان اینکه محیط آموزشی باید تلفیقی از آموزش علمی و پرورش مهارتهای اجتماعی باشد خاطرنشان کرد: در نظام آموزشی کشور، تأکید غالب بر موفقیت در آزمونها و کنکور است؛ در حالی که پرورش مهارتهای زندگی و اجتماعی کمتر مورد توجه قرار میگیرد. وی افزود: یادگیری مهارتهای اجتماعی در سنین کودکی پذیرش آن را آسانتر میسازد و در ادامه مسیر زندگی تأثیر مثبت بیشتری دارد.
دیلمی اظهار داشت: تصمیمات نوجوانان غالباً تحت تأثیر احساسات اتخاذ میشود و نه منطق. با وجود آگاهی از خطرات مواد مخدر، فشار همسالان، کنجکاوی و نیاز به اثبات خود، آنان را به سمت مصرف مواد سوق میدهد. برای نمونه، برخی نوجوانان تصور میکنند انجام رفتارهای پرخطر ـ مانند مصرف سیگار یا مشروبات ـ نشانه اعتماد به نفس یا شجاعت است؛ در حالی که چنین رفتارهایی در حقیقت بیانگر ضعف در تصمیمگیری و ناتوانی در مدیریت هیجانات است. راهکار اصلی مقابله با این مسئله، آگاهسازی و ارائه شواهد عینی از تجربههای نامطلوب کسانی است که در این مسیر قرار گرفتهاند.
وی درباره آسیبهای روانی ناشی از طلاق والدین گفت: نخستین آسیب، کاهش عزتنفس و اعتماد به نفس فرزندان است؛ آنان خود را متفاوت از دیگران احساس میکنند و هنگام مقایسه با خانوادههای کامل، دچار احساس کمبود میشوند. آسیب دیگر، محرومیت از محبت و صمیمیت والدین است. نوجوانان در نبود این محبت، آن را در روابط دوستانه یا ارتباط با جنس مخالف جستوجو میکنند؛ گاه با هزینههای سنگین و نادیده گرفتن ارزشهای شخصی. این شرایط دیدگاه آنان نسبت به ازدواج و زندگی مشترک را نیز تحت تأثیر قرار داده و اعتماد به روابط زناشویی را کاهش میدهد.
دیلمی در ادامه خاطرنشان کرد: توانمندسازی نوجوانان مستلزم آموزش مهارتهای اجتماعی و فردی است. یادگیری مهارتها نیازمند تکرار و تمرین مداوم است تا به سبک زندگی تبدیل شود. امروز دیگر نمیتوان نوجوانان را از مواجهه با چالشها دور نگه داشت؛ بلکه باید آنان را آگاه ساخت که در مسیر رشد با چه مشکلاتی روبهرو خواهند شد.
وی همچنین به وضعیت فضاهای ورزشی و تفریحی اشاره کرد و گفت: در سالهای اخیر کمبود این فضاها نسبت به گذشته کاهش یافته است. حتی در بسیاری از روستاها زمینهای چمن مصنوعی احداث شده و در شهرها نیز باشگاههای ورزشی و امکانات تفریحی متنوع در دسترس نوجوانان و کودکان قرار گرفته است. این تغییرات نتیجه توجه بیشتر نهادهای دولتی و شهری به حوزه ورزش و تفریح و همچنین سرمایهگذاری بخش خصوصی در ایجاد وسایل بازی و امکانات فرهنگی است.
دیلمی در پایان بحران هویت نوجوانی را پدیدهای پیچیده و چندبعدی دانست که ابعاد روانی، اجتماعی و خانوادگی را دربرمیگیرد و عنوان کرد: مدیریت صحیح این مرحله نیازمند همکاری خانواده، نظام آموزشی و نهادهای اجتماعی است. توجه به آموزش مهارتهای زندگی، ایجاد فضاهای سالم برای رشد فردی و اجتماعی و ارائه مشاوره تخصصی میتواند مسیر عبور نوجوانان از این بحران را هموارتر سازد. بیتوجهی به این موضوع نه تنها آینده فردی نوجوانان را تهدید میکند، بلکه پیامدهای گستردهای برای جامعه به همراه خواهد داشت.
گفتگو: آناهیتا حاجی
بسیار عالی وآموزنده👌👌
عالی و آموزنده 👌